Mobbingin Ekonomik Boyutu, Ülkemiz adına önemli bir sorundur.

İlhan İŞMAN

GENEL BAŞKAN

Mobbing, bir kişinin işyerinde sistematik, sürekli ve uzun süreli bir şekilde olumsuz davranışlara maruz kalması durumunu ifade eder. Türkçe’de “psikolojik taciz”, “bezdiri” veya “işyeri zorbalığı” olarak da adlandırılan mobbing, genellikle bir çalışanın diğer çalışanlar, yöneticiler veya işveren tarafından maruz bırakıldığı kötü muamele ve ayrımcılık anlamına gelir.

İşyerinde bir çatışma ile başlayan bir olaya Mobbing diyebilmemiz için,

– Her şeyden önce İşyerinde gerçekleşmelidir.

– Mobbing Üstler tarafından astlarına uygulanabileceği gibi, astları tarafından üstlerine de uygulanabilir ya da eşitler arasında da gerçekleşebilir.

– Yıldırma, pasifize etme ve işten uzaklaştırma amacıyla yapılmalıdır.

– Sistemli bir şekilde yapılmalıdır.

– Süreklilik kazanmış bir sıklıkla tekrarlanmalıdır.

– Kasıtlı yapılmalıdır.

– Çoğu zaman sinsice planlanarak yapılır ve Mağdur yapılanın mobbing olduğunu çok geç algılar.

– Yıldırma, pasifize etme ve işten uzaklaştırma amacında olmalıdır.

– Kişiye yönelik olumsuz tutum ve davranışlar gizli veya açık olabilir.

– Mağdurun kişiliğinde, mesleki durumunda veya sağlığında zarar ortaya çıkmalıdır.

Mobbingin unsurlarını sınıflandırdığımızda:

Süreklilik: Mobbing, belirli bir süre boyunca devam eden, tekrarlayan bir olumsuz davranış modelini içerir.
Sistematiklik: Mobbing, genellikle düzenli ve planlı bir şekilde uygulanan olumsuz davranışları kapsar. Bu, mağdurun sürekli olarak hedef alındığı ve olumsuz bir ortamın sürdürüldüğü anlamına gelir.
Ayrımcılık ve Taciz: Mobbing, genellikle kişinin cinsiyeti, yaşı, ırkı, dini inançları veya diğer kişisel özellikleri nedeniyle hedef alınmasını içerir. Bu durum, ayrımcılık ve tacize yönelik bir saldırıyı ifade edebilir.
Çeşitli Formlar: Mobbing, fiziksel şiddet, sözlü saldırılar, dedikodu, görevlerin aşırı derecede zor veya imkansız olacak şekilde verilmesi gibi çeşitli form ve yöntemlerle ortaya çıkabilir.

İçsel Bir Güç Dengesizliği: Mobbing genellikle işyerindeki bir kişinin, diğer kişilerle karşılaştığında güçsüz hissetmesine ve maruz kaldığı olumsuz davranışlara karşı etkili bir şekilde savunmasız olmasına dayanır.

Mobbing, hem bireysel hem de işyeri düzeyinde ciddi sorunlara yol açar. Mağdur üzerindeki etkileri duygusal, psikolojik ve fiziksel olabilir. İşyerinde mobbing ile mücadele etmek, kurumların etik bir çalışma ortamı oluşturmasını, çalışanlarına adil davranmasını ve olumsuz davranışları önlemesini içeren bir dizi politika ve uygulama geliştirmeyi gerektirir.

Mobbing, bir kişinin sürekli ve sistematik olarak olumsuz davranışlara maruz kalması durumudur. Bu durumun sonuçları genellikle ciddi ve olumsuz olabilir. Mobbingin yaygın sonuçlarına baktığımızda :

Fiziksel ve Psikolojik Sağlık Sorunları: Mobbing, mağdur üzerinde stres, kaygı, depresyon, uyku problemleri ve fiziksel sağlık sorunlarına neden olur.

İş Performansında Düşüş: Mobbing, mağdurun iş performansını olumsuz etkileyebilir. Mağdur, işe odaklanmakta zorlanabilir ve verimliliği düşebilir.
İş Tatminsizliği ve Motivasyon Kaybı: Mobbing, mağdurun iş yerindeki memnuniyetini ve motivasyonunu ciddi şekilde etkileyebilir. Kişi işe karşı duyduğu tatminsizlik ve motivasyon kaybı nedeniyle çalışma isteğini kaybedebilir.

Sosyal İzolasyon: Mobbing mağduru, işyerinde sosyal izolasyona maruz kalabilir. Diğer çalışanlar tarafından dışlanabilir ve izole edilebilir.
İşten Ayrılma veya İş Değiştirme: Mobbing, mağdurun işten ayrılmasına veya iş değiştirmesine neden olabilir. Bu durum, mağdurun iş yerindeki stresi azaltma çabası olarak ortaya çıkabilir.
Sosyal İlişkilerde Sorunlar: Mobbing, mağdurun sosyal ilişkilerinde sorunlara yol açabilir. İş stresi, kişinin aile yaşamını ve sosyal çevresini olumsuz etkileyebilir.
Mesleki ve Kişisel Gelişimde Engel: Mobbing, mağdurun mesleki ve kişisel gelişimini engelleyebilir. Mağdur, kariyerinde ilerlemekte zorlanabilir ve kendini geliştirmekte güçlük çekebilir.
İtibar Kaybı ve Güven Sorunları: Mobbing durumları, mağdurun işyerindeki itibarını zedeleyebilir ve güven sorunlarına neden olabilir. Bu durum, işyerindeki diğer çalışanlarla ilişkilerini olumsuz etkileyebilir.
Hukuki Sorunlar: Mobbing durumları, hukuki sorunlara yol açabilir. Mağdur, işverenine karşı dava açabilir veya iş yerinden ayrılması durumunda tazminat talep edebilir.

Mobbingin sonuçları genellikle hem bireysel hem de kurumsal düzeyde ciddi sorunlara neden olabilir. Bu nedenle, iş yerlerinde mobbingi önlemek ve yönetmek için etkili politikaların uygulanması önemlidir.

Mobbingin neden olduğu maliyetlere baktığımızda önemli sonuçlar ortaya çıktığını görüyoruz. Mobbingin beşeri sermayemize verdiği zarar, iş ve çalışan verimliliğine olan etkisi, meslek hastalıkları ve iş kazalarına olan etkisi konusunda ülkemizde maalesef yeterli araştırmaların yapılmadığını görüyoruz. Mobbingin maliyetini nasıl hesaplayabiliriz. Bu konuda elimizde yeterince araştırma bulunmamakla birlikte; genellikle doğrudan ve dolaylı maliyetler olarak iki ana kategoriye ayrılır.

Doğrudan Maliyetler:

Sağlık Harcamaları: Mobbing, mağdur üzerinde fiziksel ve/veya psikolojik etkilere neden olabilir. Bu durumda, sağlık harcamaları doğrudan maliyet olarak hesaplanır. Doktor muayeneleri, psikoterapi seansları, ilaçlar gibi masraflar bu kategoride yer alır.
Hukuki Masraflar: Mobbing durumlarında hukuki süreçler başlayabilir ve bu durum, avukatlık ücretleri, dava masrafları, tazminatlar gibi hukuki maliyetleri içerir.

Dolaylı Maliyetler:
İşe Devamsızlık ve İşten Ayrılma: Mobbing, mağdurun işe devamsızlık oranlarını artırabilir veya işten ayrılmasına neden olabilir. Bu durum, işyerinde üretkenlik kaybına ve işyerinden ayrılma maliyetlerine yol açar.
İşyeri Verimliliği Kayıpları: Mağdurun motivasyonunun düşmesi, dikkat dağınıklığı, hatalı çalışmalar gibi durumlar işyeri verimliliğini azaltabilir.
Yeniden İstihdam Maliyetleri: Mobbing sonucu işten ayrılan bir çalışanın yerine yeni birini bulmak ve eğitmek maliyetlidir.
Eğitim ve Danışmanlık Giderleri: İşyerinde mobbingle mücadele için eğitim programları düzenlemek, danışmanlık hizmetleri almak maliyetlidir.
Toplumsal Maliyetler: Mobbing, mağdurun toplumda daha fazla destek ihtiyacı hissetmesine neden olabilir. Bu durum, sosyal hizmetlere ve yardım programlarına olan talebi artırabilir.
İtibar Kaybı ve Müşteri Kaybı: Mobbing, şirketin itibarına zarar verebilir ve müşteri kaybına neden olabilir.

Mobbingin maliyetleri, genellikle bir organizasyonun insan kaynakları ve finans departmanları tarafından dikkate alınarak analiz edilir. Bu maliyetlerin önlenmesi veya azaltılması için işyerlerinde etkili bir anti-mobbing politikası ve kültürü oluşturmak önemlidir.

Ayrıca, çalışanların duygusal ve psikolojik sağlıklarını korumak, Psiko-Destek Programları geliştirmek ve uygulamak, işyerinde adil bir ortam sağlamak ve sorunlar ortaya çıktığında hızlı bir şekilde müdahale etmek, mobbing ile mücadelede çok önemlidir.